Πάνω από 270 βιοεπιστήμονες υπογράφουν υπέρ της αποφυλάκισης της Ηριάννας

Ως βιολόγοι/βιοεπιστήμονες νιώθουμε την επιστημονική αλλά και ηθική υποχρέωση να τοποθετηθούμε.

Η υπόθεση της Ηριάννας Β.Λ. έχει ανοίξει μια συζήτηση και στον επιστημονικό χώρο. Η επιστολή συμπαράστασης Βιολόγων/Βιοεπιστημόνων είναι κομμάτι της αυθόρμητης κινητοποίησης από ετερογενείς χώρους με αφορμή μια καταφανή αδικία με αυταρχικά χαρακτηριστικά και αποτελούν ένα μάλλον σπάνιο φαινόμενο μεγάλης κινητοποίησης Ελλήνων επιστημόνων. Η επιλογή τους να παρέμβουν με σχολιασμό της επικαιρότητας και να αναδείξουν τα θεσμικά κενά προέκυψε από το τεράστιο αντίκτυπο που είχαν οι θεσμικές ελλείψεις στην ζωή μιας νέας κοπέλας. Είναι λοιπόν αναγκαίο η αδικία στο πρόσωπο της Ηριάννας να ανατραπεί και να διαμορφωθεί επιτέλους το πλαίσιο στον τομέα της γενετικής ώστε να αποτραπούν ανάλογες περιπτωσεις κακοδικίας στο μέλλον.

Επιστολή συμπαράστασης στην Ηριάννα Β. Λ. από Βιολόγους, Βιοεπιστήμονες και Ερευνητές

Την 1η Ιουνίου, η Ηριάννα Β. Λ. καταδικάστηκε σε 13 χρόνια φυλάκιση χωρίς αναστολή για συμμετοχή στη ΣΠΦ και για οπλοκατοχή με μόνο στοιχείο ένα χαμηλής ποσότητας και κακής ποιότητας δείγμα DNA που βρέθηκε σε γεμιστήρα εκτός όπλου, το οποίο μάλιστα δεν έχει συνδεθεί με τη ΣΠΦ.

Ως βιολόγοι/βιοεπιστήμονες νιώθουμε την επιστημονική αλλά και ηθική υποχρέωση να τοποθετηθούμε. Η οικογένεια της Ηριάννας μάς απέστειλε την έκθεση εργαστηριακής πραγματογνωμοσύνης του εγκληματολόγου της Δ/νσης Εγκλ/κών Ερευνών της αστυνομίας καθώς και την έκθεση εργαστηριακής γνωμοδότησης από τον γενετιστή πραγματογνώμονα, Δρ. Φιτσιάλο Γεώργιο (Δρ. Μοριακής Βιολογίας και Γενετικής, Γενικός Διευθυντής του ιδιωτικού εργαστηρίου DΝΑlogy «Ευρωπαικό Κέντρο Γενετικής και Ταυτοποίησης DNA»), ο οποίος κλήθηκε από τον πληρεξούσιο Δικηγόρο της Ηριάννας Β. Λ. για την ερμηνεία των αποτελεσμάτων.  Στην προσπάθειά μας να αξιολογήσουμε τα αποτελέσματα του πορίσματος διαπιστώσαμε κάποια επιστημονικά σφάλματα στην ταυτοποίηση των δύο δειγμάτων (δείγμα από γεμιστήρα εκτός όπλου και δείγμα από την Ηριάννα) τα οποία παραθέτουμε για να διαλευκανθεί πλήρως η υπόθεση της ταυτοποίησης.

• Αναλύθηκαν 15 γενετικοί τόποι των οποίων η εξέταση απαιτείται για την πλήρη ταυτοποίηση των δύο δειγμάτων. Εκτός των 7 γενετικών δεικτών που εμφάνισαν συμβατότητα, υπάρχουν άλλοι 5 οι οποίοι έχουν επικυρωθεί από διπλή ανάλυση και δεν είναι πλήρως συμβατοί με το γενετικό προφίλ της Ηριάννας Β. Λ. και επιπλέον 3 οι οποίοι δεν έχουν δώσει καθόλου αποτέλεσμα. Η εγκληματολόγος της Δ/νσης Εγκλ/κών Ερευνών της αστυνομίας κατέληξε στο συμπέρασμα ότι το δείγμα από το γεμιστήρα εκτός όπλου προέρχεται από την Ηριάννα, βασιζόμενη μόνο στους 7 γενετικούς τόπους.
• Με βάση τα ηλεκτροφερογράμματα τα οποία προσκομίστηκαν από την Αστυνόμο, η εικόνα που παρουσιάζει το γενετικό προφίλ που αντιστοιχεί στο δείγμα που συλλέχθηκε από τον γεμιστήρα εκτός όπλου είναι χαρακτηριστική των υλικών κακής ποιότητας ή χαμηλής ποσότητας DNA.
• Στην ακόλουθη στατιστική ανάλυση δεν συμπεριελήφθη όλο το προφίλ αλλά μόνο όσοι γενετικοί δείκτες ήταν πλήρως συμβατοί με το γενετικό προφίλ της Ηριάννας Β. Λ. ενώ οι υπόλοιποι αγνοήθηκαν καθώς αν είχαν συμπεριληφθεί τότε η κατηγορούμενη θα είχε αποκλειστεί ως δότρια του γενετικού υλικού. Πολύ σημαντικό είναι ότι η συγκεκριμένη στατιστική ανάλυση με βάση τις αρχές δικανικής γενετικής δεν δίνει μοναδικότητα. Συμπερασματικά, το συγκεκριμένο γενετικό προφίλ δεν αποδίδεται σε ένα άτομο.
• Η αξιοπιστία των τεστ DNA δεν είναι σε καμία περίπτωση διασφαλισμένη. Για την κατάληξη σε ένα, πέραν πάσης αμφιβολίας, αξιόπιστο αποτέλεσμα απαιτείται τήρηση αυστηρότατων κανόνων ορθού χειρισμού, που ξεκινάνε από το τρόπο που συλλέχθηκε το δείγμα στον τόπο του εγκλήματος μέχρι την τελική στατιστική ανάλυση. Κατά τον χρόνο διενέργειας των πραγματογνωμοσυνών, το εργαστήριο στο οποίο υλοποιήθηκαν οι αναλύσεις DNA δεν διέθετε διαπίστευση κατά το πρότυπο ΕΛΟΤ ΕΝ ISO 17025:2005, η οποία χορηγείται από το Εθνικό Σύστημα Διαπίστευσης (Ε.ΣΥ.Δ.) και διαπιστεύει την ορθή εργαστηριακή πρακτική.
• Aκόμα και αν τηρούνται όλοι οι κανόνες διασφάλισης αποστειρωμένης και σωστής διαδικασίας που οδηγούν σε εργαστηριακά αλάνθαστα αποτελέσματα, δεν διασφαλίζεται (και σε καμία περίπτωση δεν προκύπτει) η ορθή ερμηνεία του αποτελέσματος. Υπάρχουν πολλές περιπτώσεις και έρευνες που καταδεικνύουν πόσο εύκολο είναι να μεταφερθεί DNA ενός ατόμου σε άσχετους χώρους και στη συνέχεια να ανιχνευθεί εκεί. Το μερικό γενετικό προφίλ που ανιχνεύθηκε κατά την ανάλυση του δείγματος μπορεί κάλλιστα να προέρχεται από γενετικό υλικό που έχει εναποτεθεί στο πειστήριο μέσω δευτερογενούς ή και τριτογενούς μεταφοράς και σε καμία περίπτωση δεν μπορεί να υποστηριχθεί η άμεση επαφή του δότη με αυτό.
• Στο πόρισμα της εγκληματολόγου της αστυνομίας φαίνεται να μην τηρούνται τα όρια και οι ορολογίες που έχουν θεσπιστεί και εφαρμόζονται από τη διεθνή επιστημονική εγκληματολογική κοινότητα. Ενδεικτικά αναφέρουμε την άρνηση της Αστυνόμου ότι πρόκειται πράγματι για δείγμα χαμηλής ποιότητας, το οποίο καθίσταται σαφές από το προφίλ των ηλεκτροφερογραμμάτων. Κάθε επιστήμονας έχει χρέος να τηρεί αυστηρούς κανόνες και να κινείται εντός πλαισίων που καθορίζονται από διεθνή πρότυπα. Οποιαδήποτε απόκλιση θα πρέπει να θέτει υπό αμφισβήτηση την ορθότητα της εργαστηριακής πρακτικής και κατ’ επέκταση την εγκυρότητα των αποτελεσμάτων.

Σε συμφωνία με το πόρισμα του Δρ Φιτσιάλου (γενετιστή πραγματογνώμονα που κλήθηκε από την οικογένεια της Ηριάννας Β. Λ.), οι παραπάνω παρατηρήσεις σε συνδυασμό με τη μη δυνατή επανεξέταση του δείγματος καθότι χρησιμοποιήθηκε όλο κατά την αρχική και μοναδική εξέταση, μας ωθεί στο εξής συμπέρασμα:

Η μερική ταυτοποίηση των δύο δειγμάτων ΔΕΝ θα μπορούσε να αποτελέσει αυτοτελές τεκμήριο ενοχής της Ηριάννας Β. Λ. . Με τη σειρά μας, ως βιολόγοι και ως πολίτες, εν όψει της αίτησης αναστολής (εκδίκαση 17/07/2017) και λόγω της παντελούς απουσίας άλλων επιβαρυντικών στοιχείων ζητούμε την αποφυλάκιση και ακολούθως την αθώωση της Ηριάννας Β. Λ. .

Τα επιστημονικά πορίσματα που αφορούν σε γενετικό υλικό επιδέχονται διαφόρων ερμηνειών ακόμη και όταν προέρχονται από ποιοτικώς και ποσοτικώς αξιόπιστα δείγματα. Οι δικαστικές αποφάσεις κατά συνέπεια δεν μπορούν να βασίζονται μόνο σε αυτά, πόσο μάλλον σε περιπτώσεις όπως της Ηριάννας όπου το δείγμα έδωσε ελλιπέστατα και ανακριβή αποτελέσματα. Η τήρηση αυστηρών κανόνων και η θέσπιση αυστηρών πλαισίων κατά τα ευρωπαϊκά και διεθνή πρότυπα θα πρέπει να αποτελέσει προτεραιότητα έτσι ώστε να αποφευχθούν ανάλογες περιπτώσεις στο μέλλον. Ο κίνδυνος να παγιωθεί μια τέτοια πρακτική είναι κίνδυνος για το σύνολο της κοινωνίας.

Πηγή: Νόστιμον ήμαρ