Εμένα δεν με τρομάζει η καμένη σημαία

Της Ευθυμίας Γιώσα

To 1984 ο Γκρέγκορι Λι Τζόνσον έκαψε μια αμερικανική σημαία στο Ντάλας του Τέξας έξω από το συνεδριακό κέντρο, στο οποίο γινόταν το Εθνικό Συνέδριο των Ρεπουμπλικάνων. Ο Τζόνσον προέβη σε αυτή την πράξη διαδηλώνοντας κατά της πολιτικής του τότε Προέδρου των Ηνωμένων Πολιτειών, Ρόναλντ Ρίγκαν.

Τον Ιούνιο του 1989, το Ανώτατο Δικαστήριο των ΗΠΑ αθώωσε τον Τζόνσον με την αιτιολόγηση ότι «το κάψιμο της σημαίας αποτελεί μια μορφή συμβολικού λόγου, η οποία προστατεύεται από την Πρώτη Τροπολογία του Συντάγματος των ΗΠΑ περί ελευθερίας αυτού». Η πλειοψηφία των δικαστών τόνισε ότι είναι αυτή η ελευθερία που προστατεύει ενέργειες τις οποίες η κοινωνία μπορεί να βρίσκει προσβλητικές, ωστόσο η κατακραυγή της κοινωνίας από μόνη της δεν μπορεί να καταπιέσει τον ελεύθερο λόγο.

    Ένας εκ των δικαστών έγραψε σχετικά: «Μερικές φορές πρέπει να πάρουμε αποφάσεις που δεν μας αρέσουν. Εντούτοις, τις παίρνουμε, γιατί είναι σωστές, σωστές στο βαθμό που ο νόμος και το Σύνταγμα, όπως τα βλέπουμε εμείς, μας υποχρεώνουν στο συγκεκριμένο αποτέλεσμα (…). Αν και τα σύμβολα συχνά είναι αυτό που εμείς κάνουμε με κείνα, η σημαία εκφράζει σταθερά τις πεποιθήσεις που μοιράζονται μεταξύ τους οι Αμερικανοί, πεποιθήσεις για το νόμο και την ειρήνη και την ελευθερία, που στηρίζει το ανθρώπινο πνεύμα. Η υπόθεση σήμερα οδηγεί στην αναγνώριση του κόστους το οποίο μας επιβάλλουν αυτές οι πεποιθήσεις. Είναι οδυνηρό, αλλά θεμελιώδες: η σημαία προστατεύει εκείνους που την περιφρονούν».

    Το 2016, ανήμερα της επετείου του Πολυτεχνείου, μια ελληνική σημαία φλέγεται στους δρόμους της Αθήνας (χρησιμοποιώ παθητική φωνή, καθώς δεν γνωρίζω την ταυτότητα του… εμπρηστή) κι ένα μεγάλο μέρος του ελληνικού λαού, όσοι είδαν την εικόνα κι όσοι έμαθαν γι’ αυτή από τρίτους, εξίσταται, προσβάλλεται και καταδικάζει απερίφραστα το γεγονός.

    Τα σύμβολα αφ’ εαυτά δεν αφηγούνται τίποτα. Το περιστέρι έχει καθιερωθεί να θεωρείται σύμβολο της ειρήνης, αλλά το περιστέρι από μόνο του δεν είναι παρά ένα πτηνό. Ένα κλαδί ελιάς έχει καθιερωθεί να θεωρείται σύμβολο της νίκης, αλλά το κλαδί ελιάς από μόνο του δεν είναι παρά κομμάτι ενός καρποφόρου δέντρου. Η γαλανόλευκη σημαία της Ελλάδος, με το χαρακτηριστικό σχηματισμό της, έχει καθιερωθεί να θεωρείται σύμβολο της χώρας, αλλά η σημαία από μόνη της δεν είναι παρά ύφασμα. Είτε διαφωνούμε είτε συμφωνούμε με τον άντρα που έκαψε τη σημαία, πόσοι έχουμε το θάρρος και την ειλικρίνεια να σκεφτούμε και να απαντήσουμε τι νόημα έχει σήμερα η σημαία για εμάς; Πόσο τιμούμε αυτή τη σημαία, το κάψιμο της οποίας μας προσβάλλει. Θέλω τίμιες απαντήσεις. Πόσο μας ένοιαξε η ελληνική σημαία κι ο συμβολισμός της όταν ψηφίζαμε και ψηφίζουμε, όταν υποστηρίζαμε και υποστηρίζουμε τους νοσταλγούς του ναζισμού, που την πήραν στα χέρια τους και μίλησαν εξ ονόματός της; Πόσο μας ένοιαξε η ελληνική σημαία και ο συμβολισμός της όταν πηγαίνουμε στις κάλπες και ψηφίζουμε επιβεβαιώνοντας την ακρισία και την συνειδητή ασυνειδησία μας; Πόσο μας ένοιαξε η ελληνική σημαία και ο συμβολισμός της όταν στο όνομά της διάφοροι εκκλησιαστικοί… παράγοντες κάνουν κηρύγματα ρατσισμού; Πόσο μας ένοιαξε η ελληνική σημαία και ο συμβολισμός της όταν στον κάδο της γειτονιάς μας ένας άνθρωπος ψάχνει υπολείμματα από φαγητό το 2016 στη χώρα της Ευρωζώνης; Πόσο μας ένοιαξε η ελληνική σημαία και ο συμβολισμός της όταν γίνεται κασκόλ στις κερκίδες των φιλάθλων που περιμένουν τη νίκη της εθνικής τους ομάδας για να νιώσουν υπερήφανοι;

    Εξηγήστε μου να καταλάβω. Θιγόμαστε μπροστά στο θέαμα μιας καμένης σημαίας, αλλά δεν θιγόμαστε όταν την ποδοπατούμε καθημερινά με τις επιλογές και τη στάση μας. Την υπερασπιζόμαστε στο όνομα των νεκρών του Πολυτεχνείου, χωρίς να ντρεπόμαστε για τη σημερινή μας κατάντια. Συγγνώμη, έχετε δίκιο. Όσοι έχασαν τη ζωή τους τη 17η του Νοέμβρη πρέπει να είναι πολύ περήφανοι για την Ελλάδα του 2016. Για παράδειγμα, οι φωτιές στη Χίο σε στρατόπεδο συγκέντρωσης προσφύγων προ ημερών, είναι ένα γεγονός που θα γέμιζε με ικανοποίηση τους πεσόντες. Ή για το ότι υπάρχουν εταιρείες που πληρώνουν με δύο ευρώ την ώρα για μια θέση τηλεφωνήτριας και σε επιτηρούν ακόμη και στην τουαλέτα. Έτσι μου είπε, ενώ περίμενα στην στάση για το αστικό, μια πενηντάχρονη κυρία, που έχει την… τύχη να δουλεύει εκεί, γιατί η προηγούμενη εταιρεία στην οποία εργαζόταν έκλεισε απροειδοποίητα κι εκείνη έμεινε άνεργη. Όχι, συμφωνώ. Σημασία έχει πάνω απ’ όλα η βιτρίνα. Η γυναίκα του Καίσαρα, εξάλλου, πρέπει να φαίνεται τίμια.   

    Λοιπόν, εμένα δεν με τρομάζει η καμένη σημαία. Με τρομάζεις εσύ που υπερασπίζεσαι την ιδέα του έθνους κι όχι την ανθρώπινη ζωή. Εσύ που κοιμάσαι και κάθε μέρα, όταν νομίζεις πως ξυπνάς, πέφτεις σε όλο και πιο βαθύ ύπνο. Εσύ που φροντίζεις το τέρας των προκαταλήψεών σου. Εσύ που βολεύτηκες κι αδιαφορείς. Εσύ που είσαι στην πλέον άβολη θέση κι επίσης αδιαφορείς. Εσύ που ονειρεύεσαι σωτήρες. Εσύ που έχεις πάψει να ονειρεύεσαι και σου μοιάζει πλέον φυσιολογικό.

    Όχι, εμένα δεν με τρομάζει  η καμένη σημαία. Άλλα είναι εκείνα που μου τρώνε την ψυχή.  

«Η χώρα εδώ είναι σκοτεινή

 Και δύσκολη

 Φοβάμαι

 Ξένη φωτιά μην την ανακατεύεις, μου είπα

 Όμως εκείνος καίγονταν μονάχος

 Καταμόναχος»*.

*Από το ποίημα του Τάκη Σινόπουλου, Ο καιόμενος.

Πηγή: Ημεροδρόμος