Αριστοφάνης και Τσάρλι Τσάπλιν

Του Χρίστου Γεωργούση

 

Πίστευα πάντα στην αξία του γέλιου στην καθημερινή ζωή, αλλά και ως μέσου και τρόπου διδακτικής στα σχολεία. Δεν έχει εισαχθεί στην εκπαίδευση το χιούμορ, αν και έγιναν δειλά βήματα με σκίτσα διάφορα από γνωστά κόμικς. Βασιλεύει ακόμα η σοβαροφάνεια.  

Η αυστηρότητα και το αγέλαστο ξεκινούν βαθιά από την εκκλησία (βλέπε και το μυθιστόρημα του Ουμπέρτο Έκο «Το όνομα του ρόδου») που στερέωσε τη διδασκαλία της πάνω στην ενοχή, την λύπη, την αυστηρότητα και την μελαγχολία και η εκπαίδευση την ακολούθησε. Περιμένουμε από εκεί κάποιο Λούθηρο που να γελά και να μας απαλλάξει απ’ την ενοχή του προπατορικού αμαρτήματος, να μας αποδώσει πιο ελεύθερους να αγαπούμε τους ανθρώπους και να κινούμαστε με χάρη ανάμεσα τους και όχι με βάρη στις πλάτες, πριν καν γεννηθούμε, ασήκωτα.

 

Άλλο είναι το θέμα. Θα μπορούσε να δοκιμαστεί με καλούς σκιτσογράφους διδασκαλία πολλών μαθημάτων και μέσω «κόμικς» κάτι σαν τον «Αστερίξ», ακόμα και σαν τα περιοδικά του «Μίκυ Μάους», αλλά προσεγμένα και ειδικά για τους σκοπούς της εκπαίδευσης, ιδίως στο Δημοτικό και το Γυμνάσιο. Η Ελλάδα περηφανεύεται τόσο για τον Σοφοκλή, όσο και για τον Αριστοφάνη, αλλά το γέλιο το απωθήσαμε αν κι έχουμε εδώ κι εκεί πολλά να διδαχτούμε. Από τον Τσάρλι Τσάπλιν και την ευρεσιτεχνία του γέλιου, μέχρι το δικό μας τον Τσιφόρο με τα σπουδαία έργα του («Σταυροφορίες», «Εμείς και οι Φράγκοι», «Μυθολογία»). Τη δικτατορία την πολέμησαν οι φοιτητές, αλλά και ο Μητρόπουλος με τις γελοιογραφίες του και η παρουσία των σκιτσογράφων-γελοιογράφων (Αρκάς, Ιωάννου, Μακρής κ.α.) τσούζει το σημερινό πολιτικό σύστημα. Κάποια ώρα λοιπόν να τα ξανασκεφτούμε αυτά του γέλιου και να μιλήσουμε περισσότερο.

 

Επειδή συχνά από εδώ δίνω δικά μου και άλλων πότε-πότε γυμνάσματα ποίησης και με ρωτούν για την ποίηση (πού να ξέρω;) θα ήθελα να ξαναπώ ότι υπάρχουν σπουδαίοι στίχοι στις παροιμίες. Ο λαός ποιητικοφέρνει και ο συλλογικός ποιητής δίνει καλύτερα αποτελέσματα από τον ένα που συχνά φεύγει από μας, απογειώνεται, όταν πολύ δοξάζεται. Και η υπερβολική αναφορά στους μεγάλους δεν κάνει πάντα καλό, καθώς παραβλέπει τα σύγχρονα έργα και τις νέες προσπάθειες. Υπάρχουν ποιήματα μαθητών και έφηβων που μπορεί να ξεπεράσουν μεγάλους δημιουργούς.

 

Η ειδωλολατρία παρατηρείται παντού και στην πολιτική και στη λογοτεχνία και σε κάθε τέχνη και δραστηριότητα. Ο θαυμασμός και σεβασμός κάνουν καλό, αλλά συχνά με την υπερβολή δεν αφήνουν να λάμψει το καινούριο. Θα παραθέσω λοιπόν λόγια που άκουσα από διάφορους και τα έχω τώρα εδώ μαζί μου, χαραγμένα στο μυαλό μου ως μνημόσυνο για όσους έφυγαν, ως χαιρετισμό για όσους είναι εδώ μαζί μας. Ας γελάσουμε λίγο και ας δούμε την ποιητική δύναμη αυτών των παροιμιών. Τόσο ο Τσατσόπουλος στα έργα του παραθέτει παροιμίες (Εδώ σε θέλω κάβουρα), όσο και ο φίλος μας ο Πορτογάλος Ζοζέ Σαραμάγκου (Όσο κι αν τρέχεις στη βροχή, θα βραχείς), μέγας ποιητής-μυθιστοριογράφος σαν τον Καζαντζάκη τον δικό μας και πολλοί άλλοι συγγραφείς. Ποίηση μέσα στον πεζό λόγο και την καθημερινή κουβέντα που συχνά παράγει φράσεις-δυναμίτες!

 

Η γιαγιά μου έλεγε: Όπου φελά (είναι καλός, ωφελεί), παντού φελά.

 

Ο πατέρας μου:

α) Το πολύ το κύριε ελέησον και ο θεός το βαριοστάει.

β) Και ο άγιος φοβέρα θέλει.

 

Η μάνα μου:

α) Μη γυρεύεις ορθογραφία από της μυλωνούς τον πισινό!

β) Μάθε τέχνη κι άστηνε κι αν πεινάσεις πιάστηνε.

 

Η δασκάλα μου στις Λεύκες:

Πότε ο Γιάννης δεν μπορεί, πότε η μύτη του πονεί (δεν ήθελε να πει ο κώλος του).

 

Ο θείος μου στην Εύβοια:

«Πλατς λάχανα πλατς κοψίδια» για να εκφράσει το ανακάτεμα, το μπέρδεμα.

 

Ο συνάδελφος Σ. Σαρηστάθης:

α) Πολύ λάδι και τηγανίτα τίποτα.

β) Ακόμα δεν έγινε η κολοκύθα και στράβωσε ο λαιμός της.

γ) Άλλα λέει η θειά μου κι άλλα ακούν τα’ αυτιά μου.

 

Ο συνάδελφος Γιώργος Πάσχος:

α) Μας είδαν αλευρωμένους και μας πέρασαν για μυλωνάδες.

β) Εκεί που μας χρωστάγαν, μας πήραν και το βόδι.

 

Ο Ναουσαίος συμμαθητής μου στο Γυμνάσιο Λευτέρης Παντελαίος:

Απ’ το ολότελα καλή κι η Παναγιώταινα.

 

Θυμούμαι και άλλα των ίδιων, όχι όμως και άλλων ανθρώπων. Τόσο λίγα χωράμε αν δεν προσέχουμε!

 

Πάμε τώρα στον αναγνώστη: Τι θυμάστε απ’ όσα μέχρι τώρα ακούσατε; Δεν είναι βέβαια μόνο οι παροιμίες, αλλά κάποια ώρα θα μιλήσουμε και για τα άλλα.