«Νυν» και «Αιέν»

Του Χρίστου Γεωργούση

Έτσι σαν κάλαντα (2)

«Δίχως τη δική σου αγάπη γρήγορα περνά ο καιρός», να λοιπόν που δεν υπάρχουν σταθερά μέτρα να μετρήσει κανείς, ενώ ο Ακίρα Κουροσάβα, Γιαπωνέζος σκηνοθέτης, είπε «Το διαρκέστερο δευτερόλεπτο είναι εκείνο του σεισμού», για να μας δείξει τον υποκειμενικό χρόνο, που μετρά αλλιώς στις χαρές, αλλιώς στους φόβους και στα βάσανά μας. 

Τι είναι ο χρόνος που τον τραγουδούμε τώρα που αναχωρεί ο παλιός κι έρχεται ο καινούριος; Φεύγει πράγματι αυτός ο αδυσώπητος φίλος κι έρχεται ένας άλλος ή φεύγουμε εμείς ολοένα και ταχύτερα; 

Ο χρόνος παίζει με τη ζωή μας, αυτός κρατά τη σβούρα και είμαστε παίγνιό του, άθυρμά του, ή άλλοτε νομίζουμε ότι τον κρατούμε σα σβούρα με σπάγκο και τον γυρίζουμε. Αυτός μας παίζει με τα ρολόγια, με την κίνηση των άστρων, με τον ήλιο, τη σελήνη και τα φυσικά φαινόμενα. 

Ο ποιητής παίζει με το «Νυν» και «Αιέν», αιωρείται πάντα ανάμεσά τους. Ο ποιητής (που είναι ένα κενό), αλλά κι εμείς με το παρελθόν, το τώρα και το μέλλον λογαριαζόμαστε και κάποτε δεν μπορούμε να ξεχωρίσουμε το χώρο και το χρόνο μέσα στον οποίο ξοδευόμαστε και δεν μπορούμε να βρούμε γεφύρι στέρεο να περάσουμε απ’ το παρελθόν, στο τώρα κι από ‘κει στο μετά και το αύριο. 

Η Κική Δημουλά αναφέρεται στο χρόνο στην ομιλία της για την ποίηση στην Ακαδημία το 2004 (Ο Φιλοπαίγμων Μύθος). Αρχίζοντας με στίχους του Σοφοκλή «Άπανθ’ ο μακρός καναρίθμητος χρόνος //Φύει τ’ άδηλα και φανέντα κρύπτεται» προσθέτει:

-       Ο χρόνος. Μακρύς. Αναρίθμητος και ταχυδακτυλουργός μέγας.

-       Ο παρηγορητικός χρόνος. Όταν φεύγει μας αφήνει το τηλέφωνό του. Απαντάει πάντα η στενογράφος του: Η μνήμη. Ποτέ ο ίδιος.
Πώς αντιλαμβάνονται άραγε το χρόνο οι ποιητές; Μπορεί να είναι μια εκκλησία, μπορεί να είναι γλύπτης των ανθρώπων, κατά τον Ελύτη:

-       Κι είναι ο χρόνος μια μεγάλη εκκλησία, μ’ ακούς//Όπου κάποτε οι φιγούρες, μ’ ακούς//Των Αγίων//Βγάζουν δάκρυ αληθινό, μ’ ακούς
(Ελύτης, «Μονόγραμμα»).

-       Ο χρόνος είναι μια μεγάλη εκκλησία, αλλά και «γλύπτης των ανθρώπων παράφορος».

(Η Μαρίνα των βράχων, από τους «Προσανατολισμούς»).

Έτσι ή αλλιώς ο χρόνος απασχολεί τους ποιητές, μέσα σ’ αυτόν και μαζί μ’ αυτόν, εμπνέονται, ερωτεύονται, δημιουργούν. Μπορεί να είναι ταχυδρόμος, μπορεί να είναι πραματευτής, μπορεί να είναι χάρος. Μπορεί να είναι και σα δενδρογαλιά μακρύς! Μπορεί να είναι ένα παράξενο συστατικό του σύμπαντος, ένα σωματίδιο, μια χορδή που πάλλεται, άντε να βγάλεις άκρη με τους φυσικούς και τους κοσμολόγους. Εκεί στα μεγάλα βαρυτικά πεδία ο χρόνος σταματά και κάπου κοντά πρέπει να πάμε για να ζήσουμε αιώνια (!). 

Αντί να λέμε «χρόνια πολλά» να ευχόμαστε να μας επηρεάσει μια μαύρη τρύπα ώστε ο χρόνος να σταματήσει να βιάζεται κι όταν είναι χαρά να κολλά με κάπου. 

(Αυτά τα κάλαντα θα τα συνεχίσω).