Μαθήματα ιστορίας μεσανατολικού περιεχομένου...

Η «Γκουέρνικα» της Υεμένης, οι Σαουδάραβες, το Ιράν και η στάση των ΗΠΑ

 

Του Σταμάτη Ρήγα*

 

Διαβάζουμε στον Tύπο τελευταία ότι στην Υεμένη οι δυνάμεις της Σαουδαραβικής συμμαχίας, που έχουν εισβάλει στην χώρα, έχουν αποκλείσει τα λιμάνια των ανταρτών Χούθι και το αποτέλεσμα είναι η χώρα να βρίσκεται στα πρόθυρα γενικευμένου λιμού [1] με πρώτο θύμα τα παιδιά. 

 

   Ήδη από το καλοκαίρι είχαμε τα πρώτα δημοσιεύματα για την επιδημία χολέρας που έχει ξεσπάσει στην χώρα με πάνω από 800.000 κρούσματα και 2.156 καταγεγραμμένους θανάτους [2]. Ο λόγος για το δεύτερο είναι ότι 2,5 εκατομμύρια κάτοικοι της Υεμένης όχι μόνο δεν έχουν πρόσβαση σε καθαρό νερό αλλά και το γεγονός ότι δεν μπορούν να προμηθευτούν φάρμακα, αφού οι Σαουδάραβες έχουν αποκλείσει την χώρα. Η Σαουδική Αραβία, που βοηθάει τα στρατεύματα του νομίμως εκλεγμένου Προέδρου Μανσούρ αλ Χαντί, απαντά ότι η Υεμένη δεν έχει αποκλειστεί και όποιος θέλει μπορεί να δώσει την ανθρωπιστική βοήθεια στα λιμάνια που η Συμμαχία και ο Χαντί ελέγχουν.

Με κόκκινο απεικονίζονται οι χώρες όπου ανταγωνίζονται οι Σαουδάραβες με τους Ιρανούς, είτε διπλωματικά είτε πολιτικά.

Το βασικό επιχείρημα της συμμαχίας των Σαουδαράβων για τον αποκλεισμό είναι ότι οι Χούθι εξοπλίζονται από το Ιράν με όπλα και ότι πρέπει να σταματήσει ο εξοπλισμός, προκειμένου να ηττηθούν. Ταυτόχρονα θεωρούν ότι οι Χούθι είναι φερέφωνα και πράκτορες των Ιρανών που παίρνουν κατευθείαν εντολές από την Τεχεράνη.

   Το επιχείρημα αυτό είναι σχετικώς αβάσιμο για πολλούς λόγους.

• Οι Χούθι είναι μεν Σιίτες αλλά δεν είναι της σχολής σκέψης των Ιρανών –γι’ αυτούς ο Αγιατολάχ του Ιράν δεν είναι ο ανώτατος θρησκευτικός τους ηγέτης.
• Οι Χούθι δεν υπακούουν τους Ιρανούς σε όλα. Για παράδειγμα, το 2014 Οι Ιρανοί τους είχαν συμβουλέψει να μην καταλάβουν την Σαναά και οδηγήσουν τα πράγματα στα άκρα, αλλά οι Χούθι τους αγνόησαν.[3]
• Τέλος, το Ιράν λέει ότι μπορεί να υποστηρίζει τους Χούθι διεθνώς αλλά ακόμη και αν ήθελε να τους εξοπλίσει αυτό δεν είναι δυνατόν επειδή η Υεμένη είναι περικυκλωμένη από δυνάμεις της συμμαχίας και το Ιράν δεν έχει σύνορα με την χώρα αυτή.

   Αυτές οι ειδήσεις που περνούν με δυσκολία από τα ΜΜΕ κάνουν εξαιρετικά δύσκολο να αντιληφθεί κανείς τι συμβαίνει στην Υεμένη από την στιγμή που οι πληροφορίες που βγαίνουν προς τα έξω είναι περιορισμένες και δεν αναλύουν τον πόλεμο που μαίνεται στην χώρα ήδη από το 2015, εδώ και 2,5 χρόνια.

Τα αντίπαλα στρατόπεδα

 Κατά την διάρκεια της Αραβικής άνοιξης το 2011 στην Υεμένη αναπτύχθηκε ένα κίνημα εναντίον τού, επί δεκαετίες προέδρου, Αλ- Σαλέχ. Αξίζει να σημειωθεί ότι η Υεμένη είναι μία θρησκευτικά διαιρεμένη χώρα που έχει πληθυσμό 56% Σουνίτες (η πλειοψηφία των μουσουλμάνων με ποσοστό γύρω στο 90% παγκοσμίως) και 44% Σιίτες (η μεγαλύτερη μειοψηφία μουσουλμάνων). Ωστόσο η Αραβική άνοιξη, στην οποία συμμετείχαν και οι Σιίτες Χούθι, δεν είχε την μορφή θρησκευτικής διαμάχης αλλά επιτιθόταν στην διαφθορά και την κακοδιαχείριση της χώρας, εκπρόσωπος της οποίας ήταν ο σουνίτης πρόεδρος Αλ- Σαλέχ. Τελικά ο τελευταίος παραιτήθηκε αφού, μετά από επίθεση, παρά λίγο να δολοφονηθεί από τους αντικαθεστωτικούς.

   Μετά την παραίτησή του οι αντίπαλες παρατάξεις έκαναν έναν συμβιβασμό σύμφωνα με τον οποίο θα γινόντουσαν εκλογές με μοναδικό υποψήφιο τον επίσης σουνίτη Μανσούρ Χαντί που ήταν ο αντιπρόεδρος του Αλ- Σαλέχ, αλλά με την προϋπόθεση η προεδρία του να διαρκέσει μόνο δύο χρόνια, έτσι ώστε το 2014 να συμμετέχει στις εκλογές όποιος επιθυμεί. Η προεδρία του Χαντί θα ήταν σίγουρη αλλά θα είχε σαν σκοπό να προετοιμάσει την μετάβαση σε μία κανονική εκλογική διαδικασία. Όμως το 2014 ο Χαντί δεν έκανε εκλογές και το αποτέλεσμα ήταν το αντάρτικο των Χούθι να εξεγερθεί και να αρχίσει ο εμφύλιος, αρχές του 2015.

   Τα μέτωπα που διαμορφώθηκαν ήταν από την μία πλευρά οι αντικαθεστωτικές δυνάμεις των Σιιτών Χούθι σε συνεργασία με κομμάτια του Υεμένικου Στρατού, που απαρτίζεται κυρίως από Σουνίτες, ενώ στην πορεία και ο πρώην πρόεδρος Αλ- Σαλέχ συντάχθηκε με το αντάρτικο, πράγμα που αποδεικνύει σε έναν βαθμό ότι η διαμάχη στην Υεμένη δεν χωράει στον στενό διαχωρισμό Σουνίτες-Σιίτες.

   Από την άλλη πλευρά ο νυν πρόεδρος Χαντί –που είναι αναγνωρισμένος διεθνώς και τον υποστηρίζει στρατιωτικά ένα μεγάλο κομμάτι του Στρατού της Υεμένης– ενώ μαζί του συμμάχησε και ο ISIS και η Αλ- Κάϊντα της Υεμένης.  Ταυτόχρονα, δημιουργήθηκε μία συμμαχία αραβικών κρατών με επικεφαλής την Σαουδική Αραβία στην οποία συμμετέχουν τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, το Μπαχρέιν, η Αίγυπτος, η Ιορδανία, το Μαρόκο, η Σενεγάλη, το Σουδάν και το Κατάρ μέχρι το καλοκαίρι του 2017. Ο λόγος που προβλήθηκε για την εισβολή ήταν ότι ο Μανσούρ Χαντί είναι ο νόμιμα εκλεγμένος πρόεδρος της Υεμένης. Ουσιαστικός λόγος της εισβολής είναι το γεγονός ότι η Σαουδική Αραβία θεωρεί την Υεμένη, διαχρονικά, χώρα που ανήκει στην αποκλειστική της επιρροή, κατ’ επέκταση η πιθανότητα να μην ελέγχεται πλήρως από αυτήν θεωρείται απαράδεκτη. Άλλωστε τόσο ο Αλ-Σαλέχ στο παρελθόν όσο και ο Χαντί μετέπειτα, ήταν τελείως πιστοί στην συμμαχία τους με τους Σαουδάραβες.

 

Η πορεία του πολέμου 

   Κατά την διάρκεια του εμφυλίου οι Χούθι αρχικά επικράτησαν και κατέλαβαν την πρωτεύουσα Σαναά, ενώ ο πρόεδρος Χαντί κατέφυγε στην Σαουδική Αραβία. Μόλις η συμμαχία διαμορφώθηκε, εισέβαλε στην Υεμένη αφού πρώτα την βομβάρδισε ανηλεώς και τελικά εγκαταστάθηκε στο νότιο κομμάτι της χώρας, ενώ το βορειοδυτικό μαζί με την Σαναά ελέγχεται ακόμη από τους Χούθι και τους συμμάχους τους.

   Παρόλη την υπεροπλία των Σαουδαράβων σε όπλα, ναυτικό και αεροπορία, στάθηκε αδύνατο να κάμψουν την αντίσταση του αντάρτικου και μόλις αυτό κατέστη σαφές άρχισε ο πλήρης αποκλεισμός του κομματιού της χώρας που ελέγχουν οι Χούθι από ξηράς αέρος και θαλάσσης, με αποτέλεσμα τα καταστροφικά αποτελέσματα που βλέπουμε αυτή την στιγμή. Σε προηγούμενη φάση ακόμη και οι ΗΠΑ ενεπλάκησαν (επί Ομπάμα) και βομβάρδισαν από θαλάσσης (από το αεροπλανοφόρο USS Nitze) καθώς και με drone τις περιοχές των Χούθι [4]. Εν τω μεταξύ ο Χαντί είναι εξαιρετικά αμφίβολο κατά πόσον, πλέον, παίζει οποιονδήποτε ρόλο στον πόλεμο αφού εδώ και καιρό ζητάει από τους Σαουδάραβες άδεια να επιστρέψει στην Υεμένη και αυτοί του την αρνούνται και τον κρατούν περιορισμένο στο Ριάντ, όπου είχε καταφύγει στην αρχή της διένεξης.[5]

   Υπό το πρίσμα αυτών των εξελίξεων είναι αδιανόητο το πώς γίνεται θέμα στα ελληνικά ΜΜΕ η ύπαρξη ή μη μεσάζοντα στο ζήτημα της πώλησης όπλων στην Σαουδική Αραβία και όχι αυτή καθαυτή η επιλογή του ελληνικού κράτους να πουλήσει όπλα στο καθεστώς του Ριάντ.

[1] https://www.theguardian.com/world/2017/nov/12/millions-on-brink-of-famine-in-yemen-as-saudi-arabia-tightens-blockade

[2] https://www.savethechildren.net/article/yemen-cholera-outbreak-now-largest-and-fastest-record-600000-children-infected-christmas

[3] https://www.huffingtonpost.com/2015/04/20/iran-houthis-yemen_n_7101456.html

[4] http://www.telegraph.co.uk/news/2016/10/13/us-strikes-houthi-rebel-targets-in-yemen-says-pentagon/

[5] http://www.aljazeera.com/news/2017/11/yemen-president-hadi-house-arrest-riyadh-171107082638642.html

*Ο Σταμάτης Ρήγας είναι ιστορικός

 Πηγή: Ημεροδρόμος